Op 4 november 2017 verscheen In Het Parool een artikel over de geschiedenis van Stichting Witte Bedjes.
Foto boven: Amsterdam 20 november 1959. Een groep mannequins onder leiding van Hans Elias-Smit heeft in de binnenstad gecollecteerd voor de actie Sint naar 2000 witte bedjes. Foto archief Het Parool
Al zeventig jaar is het een traditie van dagblad Het Parool: geld bijeen brengen om initiatieven te steunen die het leven van zieke kinderen en kinderen met een beperking in Amsterdam en omgeving aangenamer maken, of op zijn minst minder ingewikkeld. In 1967 werd daartoe Stichting Witte Bedjes opgericht, nu 50 jaar geleden.
door HANNELOES PEN
In het Wilhelmina Gasthuis fluistert het kleine meisje van vier jaar, Greetje, dat ze bang is voor Sinterklaas. Ze was helemaal alleen uit Aruba komen overvliegen voor een operatie aan haar beentjes. Maar als Piet ‘met milde hand strooit, breekt bij haar het ijs’.
De anekdote komt uit een verslag van Het Parool uit de jaren vijftig over de jaarlijkse tocht van Sinterklaas langs de kinderen in de Amsterdamse ziekenhuizen, een actie van Witte Bedjes, die door journalist Henri Knap was bedacht. Knap was al in de oorlog bij het illegale Parool betrokken en schreef vanaf 1947 zijn dagelijkse rubriek Amsterdams Dagboek over ‘gewone Amsterdammers’ en hun ergernissen. Van toenmalig hoofdredacteur Gerrit Jan van Heuven Goedhart mocht niemand weten wie achter deze Dagboekanier school. Laat ze maar denken dat het een man met een baard is, placht hij te zeggen.
In het eerste jaar lanceerde Knap het idee om kinderen in ziekenhuizen tegen sinterklaasavond te laten bezoeken door de heiligman, met een cadeautje. Knap had een zwakke plek voor het Emma Kinderziekenhuis; als kind was hij er enige malen heel lang liefderijk verpleegd.
Zijn actie is vernoemd naar het jaarlijkse gala Bal des petits lits blancs, een liefdadigheidsavond ten behoeve van tuberculosepatiëntjes in het Operagebouw in Parijs, georganiseerd door het van oorsprong linkse Parijse dagblad L’Intransigeant. Een onbekende kwam meteen in een envelop vijf biljetten van honderd gulden brengen aan de Dagboekenier. De oproep werd een groot succes en bracht dat jaar 2000 gulden, 120 poppen en ander speelgoed op.
Het Witte Bedjes Sinterklaasfeest (jaartal onbekend).
foto: Ronald Sweering
Zwarte Piet als portier
Vanaf toen begon Knap elk jaar in oktober in zijn zeer populaire rubriek met de inzamelingsactie voor de Amsterdamse kinderen – ‘lieverdjes’ – in ziekenhuizen of ‘chronisch zieke thuisliggertjes’. ‘Wij kijken niet naar geloof, politiek, of wat dan ook! Sint kent geen zuilen!’
Het geld konden de gevers storten op de postgiro of langsbrengen op de redactie op de Nieuwezijds Voorburgwal. ‘Met de lift naar tweehoog, waar Zwarte Piet, vermomd als portier M.F. Eylers, u geheel uitschudt, en u ontredderd en straatarm weer in de lift naar beneden werpt.’
De gevers kregen vaak een vermelding in zijn rubriek. Knap plaatste ook kattebelletjes van abonnees die hun bijdrage toelichtten: ‘Zestig jaar geleden was ik, lieverdje van 5 jaar, brutaal tegen beste moeder ter wereld. Moeder had pook in hand om kachel op te poken, sloeg in drift lieverdje met pook op zijn hoofd. Lieverdje snelt naar Emma Kinderziekenhuis, moeder in doodsangst erachteraan. Direct geholpen. Met late dank: f 2,50 voor Sint Nicolaasfeest.’
In de krant verschenen verslagen van de actie, bijvoorbeeld over de tachtig tbc-patiëntjes van de quarantaine-inrichting aan de Zeeburgerdijk die met strikjes en bloemetjes in hun haren en de eetplanken voor zich op het laken om de cadeautjes op te leggen. Ook over een ziek jongetje in het Binnengasthuis, dat opleefde toen Sinterklaas voorbijkwam terwijl hij een hondje in zijn arm klemde. De verslaggevers betreurden het dat die milde gevers niet om een hoekje konden kijken toen de kleintjes het speelgoed uitpakten.
De inkomsten namen door de jaren heen zodanig toe, tot meer dan 100.000 gulden, dat de afdeling promotie van Het Parool het in 1967 van Knap overnam. Witte Bedjes werd een stichting, die dus inmiddels een halve eeuw bestaat, en het doel werd vergroot. Er kwamen benefietoptredens en andere acties. Beroemde artiesten als André van Duin en Willy Alberti traden op tijdens De Nacht van de Witte Bedjes in het City Theater en ook de autopuzzelrit door de stad was populair.
Op de Witte Bedjes Avond/Nacht in een stampvol Carré in 1974 voerde Toon Hermans een deel van zijn onemanshow op. Bij de rechtstreekse tv-uitzending van de Nacht in 1976, waarin de naam Het Parool wegens het verbod op sluikreclame niet mocht worden genoemd, werd een recordbedrag opgehaald.
‘Ome Willem’ Edwin Rutten bezoekt een ziekenhuis voor de Witte Bedjesactie (1978) foto: Wubbo de Jong/MAI
Het opgehaalde geld gaat sinds jaren naar de sinterklaasacties op het speciaal onderwijs en zorginstellingen en naar kleinere, bijzondere projecten zoals een belevingskas voor verstandelijk gehandicapte kinderen, een snoezelruimte en een therapeutische speeltuin.
Oproep in de krant
De abonnees, van wie velen elk jaar trouw storten, krijgen nog steeds twee keer per jaar een oproep om de Witte Bedjes te steunen. Een echtpaar liet tijdens een vijftigjarig huwelijksfeest zijn cadeaugeld overmaken aan de stichting. Een oud-Paroolabonnee uit de Indische Buurt, een ongehuwde man zonder kinderen, liet zijn gehele (ruime) erfenis na. Danceorganisatie Awakenings droeg bij voor speciaal vervoer voor stichting Happy2Move.
Knap sloot zijn oproep om te doneren in de krant af met: ‘Namens hónderden en hónderden kleine zieken, én namens Sint in hoogst eigen persoon, roep ik u weer toe: wie, o wie!’ Hij ondertekende met Zeer Geheim Kamerheer in Buitengewone Dienst van Zijne Hoogwaardige Excellentie Monseigneur Sint Nicolaas.
